Konflikt Bolesława Śmiałego ze św. Stanisławem

Polityka Bolesława Śmiałego doprowadziła do umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, a także do wzmocnienia wewnętrznego państwa. Mimo to władca ten w gwałtownych okolicznościach został pozbawiony tronu i zmuszony do ucieczki z kraju.

Bunt możnych, który pozbawił Bolesława władzy, był prawdopodobnie inspirowany przez księcia czeskiego Wracisława, który był stronnikiem cesarza. Po wygnaniu Bolesława Śmiałego, który udał się na Węgry, możni oddali władzę w kraju drugiemu synowi Kazimierza Odnowiciela – Władysławowi Hermanowi.

Do utraty tronu przez Bolesława Śmiałego przyczynił się też konflikt tego władcy z biskupem krakowskim Stanisławem. Przekazy źródłowe (Gall Anonim, Wincenty Kadłubek) są niezwykle treściwe. Wynika z nich jednak, iż biskup Stanisław był jednym z możnych, którzy buntowali się przeciwko poczynaniom króla, i za bunt lub zdradę został skazany na śmierć. W wersji hagiograficznej biskup Stanisław miał zostać zabity przez samego króla przy ołtarzu podczas sprawowania Eucharystii. Na podstawie jednak innych źródeł można domniemywać, iż wersja ta jest literacką fikcją, a biskup był sądzony zarówno przez władze kościelne, jak i świeckie.

Sprawa zabójstwa biskupa Stanisława z całą pewnością nie była głównym powodem wybuchu buntu przeciwko królowi Bolesławowi. Przyczyniła się jednak do wzmocnienia obozu jego przeciwników.

Bolesław Śmiały i św. Stanisław, Jan Matejko