profil

Komórka eukariotyczna

poleca 84% 125 głosów

Zbudowana jest z cytoplazmy zawierającej wyodrębnione jądro oraz liczne organella komórkowe. Otoczona jest błoną cytoplazmatyczną, a u roślin dodatkowo jeszcze ścianą komórkową.

Błony komórki
Stanowią bariery, które oddzielają wnętrze komórki od jej otoczenia /błona komórkowa/ oraz pozwalają na wyodrębnienie określonych przedziałów wewnątrz komórki różniących się specyfiką procesów biochemicznych /błony wewnątrzkomórkowe/. Zbudowane są z lipidów oraz białek i mają wspólny plan budowy, określany mianem płynnej mozaiki. Dzięki swojej selektywności błona komórkowa uczestniczy w transporcie biernym i aktywnym, zapewniając komórce pobieranie i wydalanie różnych substancji, utrzymanie różnicy stężeń jonów między jej wnętrzem a otaczającym ją środowiskiem, przewodzenie impulsów nerwowych.

Jądro komórkowe
Typowe jądro składa się z chromatyny, kariolimfy oraz jąderka i otoczone jest podwójną błoną białkowo–lipidową. Zawarte w błonie jądrowej pory umożliwiają wymianę substancji między jądrem a cytoplazmą. W jądrze zawarta jest informacja genetyczna, która umożliwia kierowanie metabolizmem komórki i przekazywana jest komórkom potomnym. W interfazowym jądrze chromatyna tworzy gęstą sieć nici zbudowanych z białek histonowych, na które nawinięty jest DNA. Przed podziałem komórki nici chromatyny ulegają spiralizacji, w wyniku czego wyodrębniają się chromosomy. Każdy z nich dzieli się następnie na dwie chromatydy siostrzane /każda z nich zawiera jedną cząsteczkę DNA powstałą w wyniku podwojenia materiału genetycznego/. W komórkach somatycznych znajduje się diploidalna – podwójna liczba chromosomów. W komórkach rozrodczych jest pojedynczy komplet chromosomów – liczba haploidalna. W jądrze komórkowym są też cząsteczki RNA, np. w jąderku syntetyzowany jest rybosomalny RNA.

Mitochondria
Są niewielkimi organellami otoczonymi podwójną błoną białkowo–lipidową. Błona wewnętrzna jest silnie pofałdowana, mitochondria wypełnia matrix. Ich liczba w komórce zależy od intensywności przemian metabolicznych w komórce. Zawierają własny DNA, RNA i rybosomy. Zachodzi w nich proces oddychania wewnątrzkomórkowego.

Chloroplasty
Występują w komórkach roślin i glonów. Otoczone są podwójną błoną białkowo–lipidową. Mają własny DNA, RNA oraz rybosomy. Wnętrze wypełnia stroma, w której znajdują się tzw. grana, zbudowane ze stosów błoniastych, spłaszczonych pęcherzyków, zwanych tylakoidami. W ich błonach zlokalizowane są barwniki umożliwiające przebieg fotosyntezy, przede wszystkim chlorofil, a ponadto karotenoidy.

Rybosomy
Są ziarnistymi strukturami, odpowiedzialnymi za syntezę białek w komórce. Zbudowane są z rybosomalnego RNA oraz białek. Kompletny rybosom składa się z dwóch podjednostek: większej i mniejszej. W komórkach eukariotycznych rybosomy rozmieszczone są w cytoplazmie lub związane z błonami retikulum endoplazmatycznego. Ponadto występują w mitochondriach i chloroplastach, gdzie są mniejsze, podobne do rybosomów z komórek prokariotycznych.

Cytoplazma
Wypełnia wnętrze komórki. Ma postać roztworu koloidowego, cechującego się odwracalnymi zmianami stanu zolu w żel. Jest w ciągłym ruchu. Zawiera białka, lipidy, cukry oraz jony soli mineralnych. Stanowi miejsce, w którym przebiega wiele procesów biochemicznych w komórce. Znajduje się w niej cytoszkielet, utworzony przez sieć białkowych struktur o charakterze włókienek lub rureczek.

Retikulum endoplazmatyczne /siateczka wewnątrzplazmatyczna, ER/
Składa się z kanalików i pęcherzyków. ER umożliwia wyodrębnienie w komórce rejonów, w których przebiegają różne reakcje oraz bierze udział w transporcie. Wyróżnia się retikulum endoplazmatyczne gładkie oraz szorstkie, gdy do powierzchni jego błony przyczepione są rybosomy. Szorstkie odpowiada za ostateczne ukształtowanie cząsteczek białka oraz ich transport. Gładkie uczestniczy w syntezie lipidów, detoksykacji substancji szkodliwych, gromadzeniu i uwalnianiu jonów Ca2+ /np. podczas skurczu mięśni/.

Aparat Golgiego
Zbudowany jest ze stosów spłaszczonych cystern, w których białka i lipidy są modyfikowane i sortowane, a następnie transportowane dalej /np. na zewnątrz komórki/ w tzw. pęcherzykach sekrecyjnych.

Lizosomy
Są małymi pęcherzykami zawierającymi enzymy trawienne. Uczestniczą np. w trawieniu składników pokarmowych w komórkach zwierząt.

Wakuola /wodniczka/
Występuje w komórkach większości roślin, protistów i grzybów. Otoczona jest pojedynczą błoną plazmatyczną i wypełniona płynem, zawierającym duże ilości wody, a ponadto sole mineralne i związki organiczne /cukry, aminokwasy, białka, kwasy organiczne oraz wtórne metabolity/.

Ściana komórkowa
Występuje u roślin i grzybów, niektórych protistów oraz większości prokariontów. U grzybów zbudowana jest z chityny, a u roślin przede wszystkim z celulozy. Fibryle celulozy tworzą sztywne rusztowanie, w które wbudowane są, nadające ścianie plastyczność, pektyny i hemicelulozy oraz woda. Pełni funkcję wzmacniającą, wyznacza kształt komórkom i determinuje ich wzrost, chroni protoplast przed parowaniem wody, uszkodzeniami mechanicznymi oraz drobnoustrojami. W starszych komórkach może ulegać drewnieniu lub pokryciu przez różne substancje.

Podoba się? Tak Nie

Materiał opracowany przez eksperta

Czas czytania: 4 minuty

Spis treści