Gogol Mikołaj

Rosyjski dramaturg, powieściopisarz. Był prekursorem rosyjskiego realizmu krytycznego, po mistrzowsku operował groteską. Urodził się w ukraińskiej rodzinie ziemiańskiej, od 1828 mieszkał w Petersburgu. Imał się różnych zajęć – był aktorem, urzędnikiem, wreszcie nauczycielem i wykładowcą uniwersyteckim. Większość życia spędził w Rosji, ale odbył też podróże, m.in. do Paryża i Rzymu. Debiutowało powiadaniami Wieczory na chutorze niedaleko Dikańki (1831-32), które, podobnie jak Mirgorod (1835), były owocem zainteresowania pisarza folklorem ukraińskim. Jego późniejsze utwory były inspirowane krytycznym spojrzeniem na stosunki społeczne. Gogol potępiał korupcję carskiej administracji, ośmieszał lizusostwo urzędników i obnażał wady systemu pańszczyźnianego w Rosji. Tworzył przy tym komiczne postaci i po mistrzowsku obrazował ich przywary i słabości, które były uniwersalne (dlatego pisał: „Z czego się śmiejecie? Z samych siebie się śmiejecie”). Najważniejsze utwory Gogola to m.in. opowiadania, składające się na tzw. cykl petersburski: Płaszcz (1842), Nos (1836), Szynel (1842), komedie obyczajowe Ożenek (1835) i Rewizor (1836-42) oraz powieść satyryczna Martwe dusze (1842).