Między światem wartości a piekłem obozu

Przed szczególnym wyzwaniem stają więźniowie lagrów i łagrów. W ekstremalnych warunkach męki, upokorzenia i ciągłego zagrożenia śmiercią trudno zachować godność. A jednak największym maksymalistom udaje się nawet w warunkach ekstremalnych pozostać wiernymi sobie. Tadeusz Borowski ukazuje w swych opowiadaniach konformistę Tadka, któremu nie udało się zachować w tych warunkach normalnej skali wartości. Ale potrafią to tylko ludzie naprawdę nieugięci i bezkompromisowi. Liczne teksty kultury (m.in. Korczak Andrzeja Wajdy) ukazują ludzi niemalże świętych lub świętych, którzy potrafili w ekstremalnych warunkach zapominać o sobie, służyć innymi... nie zapominać dekalogu. Korczak poszedł na śmierć ze swymi podopiecznymi, choć mógł wybrać życie. Ojciec Kolbe (esej Szczepańskiego Święty, film Zanussiego Życie za życie) poświęcił swe życie za życie współwięźnia. Tacy niepokorni więźniowie łagru jak Kostylew (Inny świat) nie pozwolili się ogłupić i nie pracowali na rzecz komunizmu...