W okresie republiki Rzym rozpoczął podboje terytorialne, których ostatecznym skutkiem było opanowanie całego basenu Morza Śródziemnego. Do 264 roku p.n.e. Rzymianie pokonali swych wrogów na Półwyspie Apenińskim – Etrusków, Latynów, Samnitów (I, II i IIIwojna samnicka), Sabinów, Gallów i Greków. Ostatnim punktem oporu przeciwko władzy Rzymian było etruskie miasto Volsinii.
Okres największych zdobyczy terytorialnych w czasach republiki rzymskiej to lata 264-133 p.n.e. W wyniku trzech wojen z Kartaginą, tzw. wojen punickich (I – 264-241rok p.n.e., II – 218-201 rok p.n.e., III – 149-146 rok p.n.e.) Rzymianie zniszczyli to państwo, a jego terytorium włączylido swego imperium (Sycylia, Sardynia, Korsyka, Hiszpania oraz wybrzeża Afryki Północnej). W wyniku trzech wojen macedońskich (215-205 rok p.n.e., 200-197 rok p.n.e., 171-168 rok p.n.e.) Rzym zajął Macedonię oraz ostatecznie w 146 roku p.n.e. – Grecję. W czasie wojen z Kartaginą Rzymianom udało się także zająć: Galię Cispadańską i Ilirię. W 146 roku p.n.e. w wyniku podbojów Rzym władał następującymi prowincjami: Sycylia, Sardynia i Korsyka, Hiszpania bliższa i dalsza, Macedonia (wraz z Epirem, Ilirią i Grecją) oraz Afryka. Do końca okresu republiki utworzono łącznie 15 prowincji.
Relief z kolumny Trajana
Warto pamiętać
Najsłynniejszym wodzem kartagińskim, który walczył z Rzymianami, był Hannibal. W czasie II wojny punickiej zaatakował on Italię od północy, przechodząc ze swą armią, w której były m.in. słonie, przez Alpy. W czasie tej przeprawy połowa armii Hannibala zginęła. Mimo to w bitwach nad Jeziorem Trazymeńskim (217 rok p.n.e.) i pod Kannami (216 rok p.n.e.) pokonał on Rzymian, co spowodowało wybuch paniki w Rzymie. W latach następnych nie udało mu się jednak zwyciężyć Rzymian w Italii. Ci zaś przenieśli wojnę do Afryki i Hiszpanii. W 203 roku p.n.e. Hannibal został odwołany z Italii, a w 202 roku p.n.e. wojska rzymskie pokonały Kartagińczyków w bitwie pod Zamą. Klęska ta zmusiła Kartaginę do zawarcia pokoju, na mocy którego straciła wszystkie swe posiadłości poza Afryką, musiała oddać Rzymowi prawie całą swą flotę oraz zapłacić kontrybucję.
Pojęcia
prowincja – terytoria poza granicami Italii podbite przez Rzymian. Były one uważane za własność ludu rzymskiego. Ludność prowincji traktowana była jako poddani Rzymu i zmuszona do płacenia podatków oraz świadczeń w naturze. Pierwszą prowincją rzymską stała się Sycylia zdobyta w wyniku I wojny punickiej
Literatura
G. Charles-Picard: Hannibal. Warszawa 1971.
J. Sikorski: Kanny 216 p.n.e. Warszawa 1984.
Atlas do historii starożytnej. Oprac. L. Piotrowicz. Warszawa-Wrocław 1984.
Daty
264-146 rok p.n.e. - wojny Rzymu z Kartaginą. W wyniku pokonania Kartaginy Rzym stał się pierwszą potęgą wśród państw położonych nad Morzem Śródziemnym
Oś czasu
660 p.n.e. - założenie Bizancjum
ok. 600 p.n.e. - wprowadzenie przymusowej izolacji chorych na trąd w Persji
471 p.n.e. - usankcjonowanie instytucji trybunów
