rzecz. ż, br. lm
- kontrola wszystkich informacji, jakie mogą trafić do szerszej grupy ludzi (publikowanych tekstów, filmów, spektakli teatralnych itp.), prowadzona na zlecenie organów państwa; cenzura ma na celu sprawdzenie i ewentualne ograniczenie lub zakazanie prezentowania treści niezgodnych z obowiązującą polityką państwa, zagrażających przyjętej moralności itp.; cenzura ogranicza wolność swobodnej wypowiedzi.
- urząd sprawujący funkcje cenzorskie (w Polsce do czasu zniesienia cenzury w 1989 r. urząd cenzorski funkcjonował pod nazwą Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk).
- przestarz. (a. cenzurka) świadectwo szkolne.
Znany organizator przeglądu kabaretów studenckich opowiadał w telewizji o cenzurze (Ms. ident. w C. lp), a przede wszystkim o zmianach i skreśleniach, jakie wprowadzała w tekstach kabaretowych. Wszystkie teksty musiały zostać ocenzurowane przed wystawieniem ich na estradzie kabaretowej, dlatego twórcy nieustannie walczyli z cenzurą (N. lp), zamieszczając w tekstach kabaretowych takie aluzje, które mogłyby zostać pominięte przez cenzorów, a być czytelne dla publiczności.
KOMENTARZ
W Polsce i innych krajach socjalistycznych cenzura służyła przede wszystkim zapobieganiu krytyce władzy i ustroju, co utrudniało lub uniemożliwiało pracę ludzi zajmujących się publikacjami, przedstawieniami itp., a przede wszystkim dziennikarzy i artystów. Niemożliwa była, oczywiście, także jakakolwiek wolna myśl polityczna. Cenzura ograniczała lub całkowicie odbierała możliwość swobodnego publicznego wygłaszania własnych poglądów. W powojennej Polsce, na skutek niepokojów społecznych, władza kilka razy łagodziła nieco cenzurę. Cenzura działała na różne sposoby, przede wszystkim każdy, kto chciał upublicznić jakąś treść musiał przedstawić ją w urzędzie cenzorskim (patrz zn. 2.). Cenzor po zapoznaniu się z treścią, zgadzał się lub nie na rozpowszechnianie utworu albo nakazywał wprowadzenie zmian, skreśleń itp. Zdarzało się również, że niektóre teksty lub np. spektakle teatralne były wstrzymywane już po pierwszym przedstawieniu. Powszechnie znane są przypadki filmów, które – jak się mówiło –„leżały na półkach” wiele lat, zanim, po złagodzeniu cenzury, zdecydowano się je „zwolnić”, czyli pozwolono na publiczną prezentację (np. Przesłuchanie R. Bugajskiego, Ręce do góry J. Skolimowskiego i wiele innych).